Mert İnan – Büyük Taarruz’un 100. yılında, hem savaş hazırlıkları, hem de cephede çekilen fotoğraflara ilişkin yeni bilgiler gün yüzüne çıkarıldı. Eski Milli Savunma Bakanlığı arşiv müdürlerinden emekli Albay Sermet Taktak, Milliyet için özel olarak hazırladığı arşiv çalışmasında fotoğraflardaki merak edilen kahramanların kimliklerini ortaya çıkardı. Milli Savunma Bakanlığı, Askeri Müze, Harp Akademisi, Askeri Müze Kütüphanesi, TSK Foto Film Merkezi ve Anıtkabir Komutanlığı Arşivleri’nde uzun yıllar boyunca araştırmalar yapan emekli Albay Taktak’ın büyük titizlikle yürüttüğü çalışmalar sonucunda özellikle Kocatepe’deki bazı isimlerin kimler olduğu da netleşti.
En çok merak edilen ve Kocatepe’de Başkomutan Mustafa Kemal Paşa’nın harp meydanını gözetlediği sırada, yanında sahra dürbünüyle bakan kişinin Yüzbaşı Yümnü Üresin olduğu anlaşıldı.
Büyük Taarruz’un 100. yılında duygularını aktaran Taktak “Uzun yıllardır arşivlerde çalışıyorum. Büyük Taarruz’a ilişkin elimizde çok fazla fotoğrafımız yok. Çünkü savaş sırasında cephede tek fotoğrafçı Etem Tem. Dahası çekilen makaraların bir kısmı basılmak üzere getirildikleri İzmir’de büyük yangından nasibini alarak küle dönüyor” dedi.
‘BİLEN ARAŞTIRMACI ÇOK AZ’
Bugüne kadar Büyük Taarruz sırasında çekilen fotoğrafların pekçok yerde kullanılmasına karşın, alt rütbedeki askerlerin kimliklerinin çok az araştırmacı tarafından bilindiğini sözlerine ekleyen Taktak “10 yılı aşkın süredir, generalinden, erlerimize kadar kahramanlarımızın kimliklerini araştırıyorum. Büyük Zafer’in 100. yılında halkımızın bilmediği ancak fotoğraf karelerindeki askerlerimizin kimliğini bilinmesini istedim. Büyük Zafer herkese kutlu olsun. Başkomutanımız Mustafa Kemal Atatürk başta olmak üzere, kahramanlarımızı minnet ve sevgiyle anıyorum” ifadelerini kullandı.
Taktak, Kocatepe’deki İnönü fotoğrafı hakkında da şu bilgileri paylaştı: “İsmet Paşa’nın kayalık üzerinde cepheyi gözetlediği fotoğraf veya çizimlerde yanındaki kişilerden birinin kim olduğu merak konusu. Bu kişi Edirne’nin düşman işgalinden kurtarılmasından sonra kentin ilk valisi olan Cevdet Kerim İncedayı. Ayrıca sonradan Alagöz soyadını alan İstihbarat Subayı Tahsin Bey de (Alagöz) İsmet Paşa ile beraber savaş meydanına bakan kişi. Tahsin Bey aynı zamanda Mudanya Mütarekesi’nde görev almıştı.”
1. TBMM Reisi ve Başkumandan Mareşal Gazi Mustafa Kemal Paşa, 2. Sovyet Rusya elçisi Semiyon Ivanoviç Aralov, 3. Azerbeycan elçisi İbrahim Abilov
1. Batı Cephesi Kurmay Başkanı Asım Gündüz
2. Batı Cephesi Komutanlığı Harekat Şube Müdürü Erkânıharp Binbaşı Tevfik Bıyıkoğlu
3. Batı Cephesi Karargahı İstihbarat Şube Müdürü Erkânıharp Binbaşı Tahsin Alagöz
4. Batı Cephesi Komutanlığı Menzil ve İkmal Şube Müdürü Kurmay Binbaşı Mehmet Nuri Bey
5. Erkânıharp Yüzbaşı İbrahim Şükrü
1. Gazi Mustafa Kemal
2. Garp (Batı) Cephesi Komutanı İsmet Paşa
3. 1’inci Ordu Komutanı Ali İhsan Paşa
4. Sovyet Rusya elçisi Semiyon Ivanoviç Aralov
5. Azerbeycan elçisi İbrahim Abilov
6. Emir Başçavuş’u (Gedikli Küçük Zabit-Astsubay)
1. Gazi Mustafa Kemal, 2. Fevzi Paşa, 3. Ordu Komutanı Tuğgeneral Nurettin Sakallı, 4. Genelkurmay Harekât Şube Subayı Yüzbaşı Cemil Yümnü Efendi
1. Kırşehir Kurmay Üstsubay, Subay ve Esir Garnizonu Komutanı Mehmet İrfan Durukan 2. Esir 1’inci Yunan Orduları Başkomutanı General Nikolaos Trikopis 3. Yunan 2’nci Kolordu Komutanı General Diyenis 4. Esir Yunan Tümen Komutanı Albay Vendalis 5. Yüzbaşı Emin Efendi
1. 5’inci Süvari Kolordusu Komutanı Fahrettin Altay
2. 5’inci Süvari Kolordusu Erkanı Harbiye Reisi Kurmay Binbaşı Kurtcebe Noyan 3. Süvari Yüzbaşı Ömer Bey 4. Piyade Yarbay Sadık Bey 5. Süvari Binbaşı Murat Bey
6. Harekât Şubesi Müdürü Yüzbaşı İbrahim Şükrü Efendi
1. Başkomutan Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın fotoğrafının çekildiği yer.
2. Daha sonra oraya yapılan temsili Anıt. Başkomutan emir subayına şöyle emir verir: “Şimdi.. Ali Çavuş ‘Sakarya’yı (Atatürk’ün atı) buraya getirsin. Kocatepe zirvesine doğru yola çıkalım. Savaşı oradan yöneteceğim.
1. Gazi Mustafa Kemal, 2. Garp (Batı) Cephesi Komutanı İsmet Paşa
3. 1’inci Ordu Komutanı Nurettin Sakallı, 4. Garp (Batı) Cephesi Kurmay Başkanı Asım Gündüz, 5. Genelkurmay Harekât Şube Subayı Yüzbaşı Cemil Yümnü
1. Gazi Mustafa Kemal Paşa
2. 1’inci Ordu Komutanı Nurettin Sakallı
3. 5’inci Süvari Kolordusu Komutanı Fahrettin Altay
4. Genelkurmay Harekât Şube Subayı Yüzbaşı Cemil Yümnü
1. 1’inci Ordu Komutanı Nurettin Sakallı 2. Garp (Batı) Cephesi Kurmay Başkanı Asım Gündüz
1. 1’inci Ordu Kumandanı Ali İhsan Sabis, 2. 1’inci Kolordu Kumandanı İzzettin Çalışlar, 3. 1’inci Ordu Kurmay Başkanı Kurmay Albay Mehmet Emin Koral